Ben de seni Facebook. Ben de seni. :-* twitter.com/SabriESabanci/…
— Sabri E. Sabancı (@SabriESabanci) April 28, 2013
Yukarıdaki tweet, Facebook’un anonimliğe karşı verdiği savaştaki son eylemlerinden birinin özeti. Buna bir savaş diyorum çünkü gerçekten mantıksız denilebilecek derece saldırgan ve acımasız bir tutumu var Facebook’un bu konuda.
Facebook anonimliğe karşı nedense garip bir tutum sergiliyor. Gerçek isminizle kaydolmanızı ve gerçekten kendinizi oraya koymanızı istiyor, bunu yapmadığınızda ya da yapmadığınızı düşündüklerinde de onlara kendinizin gerçekten siz olduğunu kanıtlamanızı bekliyor. Hatta bir noktada, farklı IP adreslerinden girişlerde sıkıntı çıkartmasının sebebi bile bu. Bu sayede sizin VPN kullanarak girmenizi önlemeye ve sizin gerçekten yaşadığınız yerden emin olmaya çalışıyor. Peki anonimlikle alıp veremedikleri tam olarak ne?
Bu soruyla bir çok farklı cevap vermek mümkün. Ancak hepsinin temelinde, kişisel bilgilerimizin değeri yatıyor gibi. ‘Big Data’ kavramı, her ne kadar yeni sayılabilecek bir kavram olsa da, bu durumu açıklamak için oldukça faydalı. Çünkü Facebook’un bu konudaki ısrarının en temel sebebi, bizden elde ettikleri datanın gerçekten bize ait olduğunu kanıtlamak ve big datanın tamamlanmasına sağlam bir katkıda bulunmak. Bu sayede o datayla yapabilecekleri her şeyi daha rahat ve kendilerinden emin bir şekilde yapabilecekler. Çünkü o datanın sahibinden tam olarak emin olacaklar. Biraz ekstrem düşünecek olursam (pek ekstrem sayılmaz ya), hakkımızdaki dataların satışı esnasında bir şirkete rahatça bu verilerin %100 gerçek insanlardan alındığını söyleyip kazançlarını arttırabilirler.
Ancak bu çabaları temelde bir hak ihlali ve işin daha kötüsü bu ihlal pek de kimsenin umrunda değil. Özel hayata müdahale ve özel hayatın gizliliğinin hiçe sayılması olarak adlandırabileceğimiz bu eyleme karşı çıkması gereken devletler de bundan faydalanıyor. Hem bu big data ile şirketlerin ve onlarla ilişkide olan devletlerin kazancı artıyor, hem de devletler çok fazla çaba harcamadan insanlar hakkında bilgi toplayabiliyor (hatta ABD bu çabayı daha da azaltmak için CISPA‘yı çıkartmaya çalışıyor).
Böyle bir durumda internette anonimlik ve anonim kalabilmek temel bir hak olarak kabul edilmesi gereken bir duruma dönüşüyor. Bunu ihlal etmeye çalışanlarla da insan hakları temelinde mücadelenin önü açılıyor aslında. Ancak bunun tam olarak nasıl gerçekleştirileceğinin tartışılması ve bu konularda olan bitenlerin daha detaylı bir analizi şart.
* * *
Bunun yanı sıra yukarıda bahsettiğim ve kardeşimin başına gelen durumla ilgili de birkaç satır eklemek istiyorum. Çünkü bu örnekte gerçekten saçma detaylar var.
Örneğin kullanılan hesap neredeyse 4-5 yıllık ve kardeşimin Facebook kullanmaya başladığından bu yana aktif bir şekilde kullandığı bir hesap. İsminde sadece soyadının bulunmaması (onun yerine iki ismi birden vardı) ve hesabın hiç bir şekilde sorunlu yanı olmamasına rağmen hiç bir uyarı ya da kontrole ihtiyaç duyulmadan hesabın anında kapatılması fazlasıyla saçma bir hareket. Demek ki ismimizin bir harfini eksik yazsak bile, bir an beklemeyip hesabımızı silecek Facebook.
Bir diğer sorun da hesabın gerçek ismini kullanıp kullanmadığına dair bilginin nasıl edinildiği meselesi. Bildiğim kadarıyla Facebook herkes hakkında detaylı araştırmalara girişip herkesin ismi doğru mu diye kontrol etmiyor. Bu durumda birilerinin canı sıkılmış ve hesabı şikayet etmiş olması gerekiyor. Bu da durumu daha da sorunlu bir hâle getiriyor. Bir hesaba dair gelen şikayetlerin aslı kontrol edilmeden hemen doğru kabul edilmesi ve o hesaba dair işlem yapılması ne kadar mantıklı? Hesabın sahibine ya da onun o olup olmadığını kontrol amaçlı arkadaş listesindekilere sorulmadan, bir kaç canı sıkılan trollün hareketiyle hesap kapatmak Facebook’un bu tarz konulardaki güvenilirliğini sorgulamak için fazlasıyla yeterli bence.
* * *
İşin özeti, Facebook gün geçtikçe gözümde daha da kullanılamaz bir yer olmaya başlıyor. Kendisiyle ilgili yazacaklarımı bir tamamlayabilsem kitap olur zaten ama bir çok insana (hatta kimi zaman bölümümle ilgili duyurulara) ulaşabileceğim tek yer hâline getirilmiş olması hesabımı kapatmamı engelliyor. Facebook’un anonimlik konusundaki tavrı ve kendilerine olmayan güveni daha da sarsıcı hareketler yapıyor olması da tüm bunların üzerine tüy dikiyor. Facebook ve yaptıkları konusunda daha fazla düşünülmesi ve bununla ilgili bir şeyler yapılması şart sanırım.
Leave a Reply